ನಮಸ್ಕಾರ ಕನ್ನಡಿಗರೇ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ಅಡುಗೆಗೆ ಬಳಸುವ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಒಳಾಂಗಣ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ಅಡುಗೆ ಇಂಧನವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಉಜ್ಜ್ವಲ ಯೋಜನೆ (ಪಿಎಂಯುವೈ) ಅನ್ನು 2016ರ ಮೇ 1ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿನ (ಬಿಪಿಎಲ್) ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ 2.0 2025 ಯೋಜನೆಯಡಿ ಅಡುಗೆ ಇಂಧನದ ಕುರಿತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯತೆ
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 24 ಕೋಟಿ ಮನೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ 10 ಕೋಟಿಗೂ ಅಧಿಕ ಮನೆಗಳು ಅಡುಗೆಗೆ ಪರಂಪರাগত ಘನ ಇಂಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿವೆ. ಮರ, ಎತ್ತುಹಸುಗಳ ಗೊಬ್ಬರ, ಬೆಳೆ ಅವಶೇಷಗಳು ಮುಂತಾದ ಇಂಧನಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಧೂಮಪಾನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸೋಂಕುಗಳು, ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಆನಾರೋಗ್ಯಕರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯ ಒಳಾಂಗಣ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ 10 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮೃತಪಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಿತರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮನಗಂಡು, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಪಿಎಂಯುವೈ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು.
ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು
ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಉಜ್ಜ್ವಲ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶಗಳು:
- ಶುದ್ಧ ಅಡುಗೆ ಇಂಧನ ಒದಗಿಸುವುದು: ಬಿಪಿಎಲ್ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಿ, ಹಾನಿಕಾರಕ ಘನ ಇಂಧನಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು.
- ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ: ಲಾಭಾರ್ಥಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ, ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
- ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆ: ಒಳಾಂಗಣ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಸಂಬಂಧಿತ ರೋಗಗಳ ಅಪಾಯವನ್ನು ತಡೆಯುವುದು.
- ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಘನ ಇಂಧನಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅರಣ್ಯ ನಾಶವನ್ನು ತಡೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಹಾನಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಕಾರ ನೀಡುವುದು.
ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಬ್ಸಿಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಪಿಎಂಯುವೈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅರ್ಹ ಬಿಪಿಎಲ್ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ₹1,600 ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:
- ಸಿಲಿಂಡರ್ ಭದ್ರತಾ ಠೇವಣಿ
- ಪ್ರೆಷರ್ ರೆಗ್ಯುಲೇಟರ್
- ಪುಸ್ತಕ
- ಸುರಕ್ಷತಾ ಹೋಸ್
- ಇತರ ಅಗತ್ಯ ಘಟಕಗಳು
ಲಾಭಾರ್ಥಿಗಳು ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯಲು ಬಡ್ಡಿರಹಿತ ಸಾಲವನ್ನು ಪಡೆದು ಸ್ಟೋವ್ ಮತ್ತು ರಿಫಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಿದೆ. ಲಾಭಾರ್ಥಿಗಳ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಜಾತಿ ಜನಗಣತಿ (SECC) ಡೇಟಾದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಸ್ತರಣೆ: ಉಜ್ಜ್ವಲ 2.0
ಪಿಎಂಯುವೈಯ ಮೊದಲ ಹಂತದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, ಉಜ್ಜ್ವಲ 2.0 ಅನ್ನು 2021ರ ಆಗಸ್ಟ್ 10ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ 10 ಮಿಲಿಯನ್ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶವಿದ್ದು, ವಲಸೆ ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸೇವೆ ಪಡೆಯದ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ.
ಉಜ್ಜ್ವಲ 2.0ನ ಪ್ರಮುಖ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು:
- ಸರಳೀಕೃತ ದಾಖಲೆಪತ್ರಗಳು: ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ವಿಳಾಸದ ಪುರಾವಿಗಾಗಿ ಸ್ವಯಂ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ನೀಡಬಹುದು.
- ಉಚಿತ ಮೊದಲ ರಿಫಿಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟೋವ್: ಲಾಭಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಮೊದಲ ರಿಫಿಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟೋವ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಆರಂಭಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ಬರೆಹವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಗಳು
ಉಜ್ಜ್ವಲ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಗಳು:
- ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವೃದ್ಧಿ: 80 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆ: ಒಳಾಂಗಣ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.
- ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ: ಮಹಿಳೆಯರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಸಬಲರಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
- ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ಅರಣ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಹಾಯವಾಗಿದೆ.
ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು
ಆದರೂ, ಯೋಜನೆ ಕೆಲವು ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ:
- ದಾರಿದ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾನದಿಂದಾಗಿ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಸಿಲಿಂಡರ್‌ಗಳ ಪುನಃ ತುಂಬುವಿಕೆ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿದೆ.
- ಕೆಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ತಲುಪಲು ಕಷ್ಟವಾಗುವ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಪೂರೈಕೆ ಸುಲಭವಾಗಿಲ್ಲ.
ಭವಿಷ್ಯದ ಆಯಾಮಗಳು:
- ಸಮಗ್ರ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವಿಕೆ ಮೂಲಕ ಎಲ್‌ಪಿಜಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು.
- ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಬ್ಯೂಷನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು.
- ಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ.
ಸಮಾರೋಪ
ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಉಜ್ಜ್ವಲ ಯೋಜನೆ ಆರೋಗ್ಯ, ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಹೆಜ್ಜೆ. ಇದು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದವರ ಜೀವನಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾಗೃತಿ, ಸಮರ್ಥ ಅನುಷ್ಠಾನ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಉಜ್ಜ್ವಲ ಯೋಜನೆ ದೇಶದ ಶುದ್ಧ ಇಂಧನ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇತರೆ ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯಗಳು :
- Ration Card Application : ಹೊಸ ರೇಷನ್ ಕಾರ್ಡ್ ಪಡೆಯಲು ಅರ್ಜಿ ಆಹ್ವಾನ ಕೊಡಲೇ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿ ಇಲ್ಲಿದೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ
- B-KHATA Abiyana : ಬಿ – ಖಾತಾ ಅಭಿಯಾನ: ರಾಜ್ಯದ್ಯಾಂತ ಅಕ್ರಮ ಅಸ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಬಿ-ಖಾತಾ ವಿತರಣೆ ಆರಂಭ ಕೊಡಲೇ ಚೆಕ್ ಮಾಡಿ ಇಲ್ಲಿದೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ